باب: لا
حمى إلا لله
ولرسوله صلى
الله عليه وسلم.
11. BÜTÜN KORULUKLAR ALLAH'A VE RESULÜNE AİTTİR
حدثنا
يحيى بن بكير:
حدثنا الليث،
عن يونس، عن
ابن شهاب، عن
عبيد الله بن
عبد الله بن
عتبة، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما: أن
الصعب بن
جثامة قال:
إن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (لا
حمى إلا لله
ولرسوله).
وقال: بلغنا
أن النبي صلى
الله عليه
وسلم حمى
النقيع، وأن
عمر حمى الشرف
والربذة.
[-2370-] İbn Abbas r.a.'ın
naklettiğine göre es-Salb İbn
Cesame r.a. şöyle demiştir: Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem
şöyle buyurdu: "Bütün koruluklar Allah'a ve Resulüne aittir."
Buhari, "Bize, Hz. Nebi'in, en-Naki' bölgesini, Hz. Ömer'in de, eş-Şeref ve Rebeze bölgesini koruluk haline getirdiği bilgisi
ulaşmıştır" demiştir.
Tekrar: 3013
AÇIKLAMA: Şafii şöyle demiştir: Yukarıdaki hadisin şu iki anlama gelmesi
muhtemeldir: Birincisi, "Hz. Nebi’in koruluk
ilan ettiği yerler dışında hiçbir kimsenin bir bölgeyi çevirip koru yapma hakkı
yoktur" şeklindedir. İkincisi ise, "Kişi, ancak Resulullah’ın
yaptığı şekilde koruluk yapabilir" şeklindedir. İlk anlama göre, Hz.
Nebi'den sonra gelen devlet başkanlarının koru yapma hakkı yoktur. İkinci
anlama göre ise, koru yapma hakkı, Resulullah’ın
yerine geçen kimselere mahsustur ki bunlar halifelerdir. Şafiiler her iki
görüşü de belirtmişlerdir. Fakat onlara göre tercihe şayan olan ikinci
görüştür. Birinci anlam ilk bakışta anlaşılan olmakla birlikte Resulullah (s.a.v.)'den sonra Hz. Ömer de koruluk yaptığı
için ikincisini tercih etmişlerdir.
Koruluk olarak tercüme ettiğimiz "hıma" kelimesi ile
kastedilen, hiçbir kimseye ait olmayan (mubah) araziden bir bölümünü devlet
başkanının çevirip sadece bazı hayvanlara -örneğin zekat
hayvanlarına- tahsis etmesi, diğer hayvanların orada otlamasına izin vermemesi
işlemidir.
Araplarda "hıma" (koruluk) uygulamasının aslı şöyle
idi: Kabile bir yere konakladığı zaman reisieri,
yüksek bir yerde köpeği havlatırdı. Köpeğin sesinin duyulduğu son noktaların
belirlediği bir sınır çizilerek başkalarının orada hayvan otlatmasına izin
vermezdi. Fakat kendisi, diğer insanların otlattığı yerde hayvanlarını otlatabilirdi.
"Hıma" korunan bölgeye denir ki, "mubah arazi" ile zıt
anlamda kullanılmaktadır. Yani "koruluk" haline getirilen yerin,
artık bir başkası tarafından ekip dikilerek "ihya" edilmesine izin verilmezdİ. Amaç, o yerdeki otları ele geçirip sadece
belirli hayvanların otlamasına izin verip diğerlerine engel olmaktı.
Şafiilerde tercih edilen görüş, "koruluk yapma yetkisi
sadece halifeye aittir" şeklindedir. Şafii mezhebine mensup bazı alimler bölge valilerinin de bu yetkiye sahip olduğunu
belirtir. Arazilerin mutlak olarak herkes için serbest olması, müslümanların geneline zarar vermemek içindir.